در صحن ـ شوراها ـ سعیدی سیرجانی: سرانجام با تصویب شورای اسلامی شهر قم، کرایه اتوبوسها و مینی‌بوس‌های درون‌شهری افزایش یافت؛ افزایشی 11 درصدی در مقایسه با سال گذشته که از یک‌طرف شرکت‌های متولی حمل و نقل و راننده‌ها را تا حدودی خشنود کرده و از طرف دیگر موجب نارضایتی مسافران شده است؛ چراکه می‌تواند آغازگر موج جدیدی از گرانی در قم باشد.
مهدی، راننده مینی‌بوس است؛ او می‌گوید که «خدا شاهد است که هزینه‌های نگهداری و خرج تعمیرات مینی‌بوس من و عوارض و درصدی که به شرکت می‌دهم و مجموع هزینه‌های زندگی من، با چهار بچه، خیلی بیشتر از این است. این یازده درصد افزایش، حتی از تورم و گرانی رسمی هم کمتر است.»
او البته درعین‌حال از اینکه «همین مقدار اضافه شده به کرایه» ابراز رضایت می‌کند؛ اما «باور کنید من هنوز نگرانم و می‌دانم که باز هم از هزینه‌های زندگی عقب خواهم افتاد.»
محمدرضا که ساکن “ابوذر شرقی” است، و برای کار باید هر روز تا نزدیک حرم حضرت معصومه برود، نظری کاملا متفاوت دارد؛ او معتقد است: «مگر حقوق من چقدر زیاد شده؟ مگر درآمد منی که از خودم مغازه ندارم و کار می‌کنم، چقدر افزایش پیدا کرده؟ من باید روزی حداقل 800 تومان بپردازم؛ باور کنید این پول برای من کم نیست؛ پیاده هم که نمی‌توانم به سر کار بروم.»
وی با انتقاد از شورای شهر و شهرداری قم می‌گوید: «از ته قلب امیدوارم این ترکیب عوض شود؛ ببینم آیا تیم جدید و آدم‌های نخبه و کاربلد نمی‌توانند این وضع را تغییر دهند؟ آیا مشکل فقط بودجه است یا سوء‌مدیریت هم در کار است؟»
کرایه‌های نقدی، کرایه‌های کارتی
یک موضوع قابل اشاره در پرداخت کرایه اتوبوس و مینی‌بوس، تفاوت نرخ کرایه کارتی و نقدی است. مدیر عامل سازمان اتوبوسرانی شهرداری قم گفته که پرداخت كرایه با كارت الكترونیك ۳۹۰ تومان حساب خواهد شد و كرایه کسانی که کرایه را نقدی می‌پردازند ۷۰۰ تومان است.
او توضیح داده که علت این تفاوت پرداخت «تشویق همشهریان به استفاده از كارت اكترونیك شهروندی و حذف كرایه نقدی از چرخه حمل ونقل درون شهری» است.
صادق که ساکن انتهای بلوار توحید است و برای کار به مرکز شهر و اطراف حرم می‌آید از این وضع انتقاد می‌کند؛ او می‌گوید: «من کارت الکترونیک دارم و کرایه‌ام را با شارژ آن پرداخت می‌کنم؛ ولی مادر من و پدرم که اهل کارت و این چیزها نیستند، یا خیلی از اهالی محل ما باید هر بار که سوار اتوبوس می‌شوند 700 تومان بپردازند. این برای خیلی از اهالی محل ما کم پولی نیست. بماند که خیلی از مردم به دلایل مختلف تمایلی ندارند از این کارت‌ها استفاده کنند؛ چون معتقدند امکان گم شدن یا کسر موجودی دارد یا اساسا عادت ندارند به این کار.»
او از شورای چهارم شهر انتقاد می‌کند و می‌گوید: «آقایان قطعا خودشان سوار اتوبوس و مینی‌بوس نمی‌شوند و نیازی ندارند هر روز در گرما وارد این ماشین‌های فرسوده و شلوغ شوند که دیر به دیر می‌آیند.»
صادق همچنین با انتقاد شدید از وضع اتوبوسها در ایام گرم سال، و مدت زمان طولانی انتظار مسافران، می‌گوید: «خیلی از وقت‌ها باید حدود نیم ساعت منتظر بمانیم که اتوبوس به اندازه‌ای که راننده‌اش راضی شود، مسافر بگیرد؛ و بعد حرکت کند. یعنی هم پول را می‌دهیم هم کیفیت لازم در کار نیست و باید ناراضی راهی مغازه یا خانه شویم. همه‌اش هم از سر ناچاری و بیچاره‌گی و نداری است.»
حمل و نقل درون‌شهری و مشکلات خاص زنان
زهرا، کارمند آموزش و پرورش است؛ او برای رفتن به اداره از وسایل نقلیه عمومی استفاده می‌کند. وی از زاویه خودش به ماجرا نگاه می‌کند و می‌گوید: «بحث گران شدن کرایه و مشکل دیر آمدن اتوبوس و کیفیت پایین‌اش و خرابی کولرها در فصل گرما یک‌طرف؛ بحث جداسازی قسمت آقایان و بانوان هم یک‌طرف. در ظاهر با میله‌ای این دو بخش را هم از جدا کرده‌اند؛ ولی در ساعات اوج ترافیک و آمد و شد و شلوغی صبح و عصر، این حریم رعایت نمی‌شود. متاسفانه افرادی که از این مسئله هم سوء‌استفاده کنند کم نیستند. کسی هم رسیدگی و نظارت نمی‌کند.»
زهرا می‌گوید: «شاید در نگاه اول بگویید اینجا قم است و شهر مذهبی و مشکل بدرفتاری با خانم‌ها و کارهای غیراخلاقی وجود ندارد؛ ولی باور کنید که من در تهران یا اصفهان هم زندگی کرده‌ام و چنین وضعی را شاهد نبوده‌ام.»
او همچنین اضافه می‌کند: «خیلی چیزها در ظاهر ساده هستند و قابل ذکر به نظر نمی‌رسند؛ اما وقتی شما هر روز با آن تماس داشته باشی و حواشی و عوارض‌اش را ببینی، تبدیل به مشکلی آزاردهنده می‌شود. یک موردش اینکه اغلب کارت‌خوان‌های قسمت بانوان، خراب هستند و باید ابتدا به سمت آقایان رفت و بعد دوباره راهی قسمت خانم‌ها شد. یا یک مورد دیگر، کثیفی اتوبوس‌هاست.»
وی با انتقاد از کیفیت اتوبوسها و مینی‌بوس‌ها می‌گوید: «واقعا اگر شورای شهر و شهرداری نتوانند این مسئله مهم رفت و آمد را حل کنند دیگر چه ادعایی دارند؟»
گران شدن کرایه، تغییر نکردن کیفیت
علیرضا که هفته‌ای پنج روز از بلوار مدرس باید راهی جمکران شود و به ساندویچی که در آن کار می‌کند برود بشدت از این افزایش نرخ کرایه ناراضی است و می‌گوید: «آنهایی که خودشان ماشین دارند و با وسیله نقلیه شخصی رفت و آمد می‌کنند، این روزها خیلی به افزایش نزخ کرایه فکر نمی‌کنند؛ اما حتم دارم این گران شدن کرایه‌ها، بعدتر و به شکلی شامل حال آنها هم خواهد شد و هزینه مکانیک و تعمیر ماشین‌شان افزایش خواهد یافت.»
او همچنین اضافه می‌کند: «کاش لااقل وضع اتوبوسها کمی بهتر می‌شد و کیفیت آنها فرق می‌کرد یا اتوبوس جدید به این خطوط اضافه می‌شد. این اتوبوسها و مینی‌بوس‌های فرسوده و کثیف و قدیمی، دیگر چه نیازی به گران شدن دارند؟»
صحبت‌های علیرضا را سخنان مقام‌های شهرداری، رد نمی‌کند؛ آنها هم اذعان می‌کنند که ناوگان حمل و نقل درون شهری قم، قدیمی و فرسوده است.
شهردار قم تصریح می‌کند که: «عمر ناوگان اتوبوسرانی شهر قم به ۱۰ سال رسیده كه این در شأن مردم نیست؛ عمر ناوگان باید سه سال باشد.»
معاون شهرسازی و امور زیربنایی شهرداری قم هم اعتراف می‌کند که «تأمین منابع برای خرید اتوبوس در قم به یك معضل تبدیل شده است.» او توضیح می‌دهد که اگر بخواهیم در دو سال آینده ۵۰۰ دستگاه داشته باشیم با منابع مالی ۳۰ درصد سود بانكی نمی‌توانیم این كار را انجام دهیم.»
وی با اشاره به این كه در حال حاضر شهرداری قم ۲۵۰ دستگاه اتوبوس دارد كه عمرشان بالای ۸ سال است، تاکید می‌کند که «در دو سال آینده شهرداری قم فقط اتوبوس‌های فرسوده و خارج از تعهد دارد. در دو سال آینده باید ۳۰۰ دستگاه اضافه كنیم كه هر دستگاه ۷۰۰ میلیون تومان قیمت دارد و این رقم سنگینی برای شهرداری است.»
تناقض شورا و شهرداری در قم و کربلا
رئیس کمیسیون خدمات شهری شورای شهر قم اذعان می‌کند که از سال 1387 تاکنون هیچ‌گونه نوسازی در ناوگان اتوبوسرانی قم انجام نگرفته است.
او با تاکید بر این نکته که 95 درصد اتوبوس‌های قم به بخش خصوصی واگذارشده و در حال حاضر حدود دو سال از قرارداد ده‌ساله این شرکت‌ها، باقی‌مانده؛ افزوده است: «بعد از اتمام مدت قرارداد با شرکت‌های خصوصی، ممکن است وضعیت اتوبوسرانی شهر قم با چالش‌های جدی روبه‌رو شود.»
حسن، از فعالان مدنی شهر قم و از منتقدان کارنامه شورای چهارم این شهر می‌گوید: «گزارش شورا یا شهردار قابل قبول نیست؛ آنها از مسئولیتی که داشته‌اند شانه خالی می‌کنند و کاستی‌ها و مشکلات را متوجه دولت می‌کنند.»
او توضیح می‌دهد: «چطور است که شورای شهر بودجه و توانایی دارد که 400 نفر از کارمندان و کارگران خودش را برای مراسم اربعین به کربلا و عراق بفرستد؛ اما وقتی پای حل و فصل مشکل مردم و حمل و نقل درون شهری می‌شود، بودجه ندارد؟»
حسن اضافه می‌کند: «شهرداری برای مراسم اربعین، ستاد تشکیل داد و کلی نیروی انسانی و انرژی و وقت برای خودنمایی در این آیین هزینه کرد. برای چند صد نفر، لباس یک‌دست سفارش داده شد و شهرداری مسئولیت نظافت بخشی از جاده نجف به کربلا را به عهده گرفت. من و خیلی دیگر از اهالی قم نمی‌توانند قبول کنند که شهرداری ماشین آتش‌نشانی و تانکر آب و کانکس و اتوبوس و حتی دستکاه پرس زباله به کربلا ببرد و بعد اهالی قم و به خصوص حاشیه‌نشین‌های محروم آن از هزار و یک مشکل در رنج باشند.»
وی در پایان می‌گوید: «به گزارش خود آقایان حدود 50 اتوبوس برای انتقال زوار اربعین روانه مرز شد؛ اگر قم این اندازه توانایی دارد، چرا وضع حمل و نقل درون‌شهری اهالی قم این‌طور است؟ صمیمانه امیدوارم ترکیب شورا و شهرداری در انتخابات آینده عوض شود و این تناقض و سوء مدیریت خاتمه یابد.»
