در صحن ـ شوراها ـ مسعود بندری: چند هفته بیشتر از فاجعه پلاسکو نگذشته؛ ساختمانی که 30 دی‌ماه گذشته در تهران فروریخت، حالا بزرگترین شاهد ویران‌شده و نیز علامت هشدار برای شهرداری‌‌‌ها و شوراهای شهر و آتش‌نشانی‌های کشور محسوب می‌شود.
تجربه تلخ پلاسکو نه فقط در پایتخت که در خیلی شهرهای بزرگ کشور، مردم و مسئولان مربوطه را به فکر واداشته است. بسته به جدی گرفتن ماجرا توسط مدیران محلی، موضوع تعقیب می‌شود و جاهای خالی و خلأ امکانات پر؛ و اگر موضوع فقط در حد حرف و شعار و تبلیغات و سوء‌استفاده سیاسی بماند، حکایت همچنان باقی است تا فاجعه‌ای در گوشه‌ای دیگر از کشور، رخ دهد.
شهر بندرعباس هم از این قائله مستثنی نیست. مرکز استان هرمزگان برای حوادث غیرمترقبه و تاسف‌باری مثل آتش‌سوزی پلاسکو چقدر آماده است؟
“پلاسکو” بار دیگر تکرار می‌شود؟
بهمن‌ماه گذشته مدیر عامل سازمان آتش نشانی بندرعباس در نشستی که برای همدلی فعالان اقتصادی منطقه با آتش‌نشانان انجام شد، تاکید کرد که «اعطای مجوزهای غیرکارشناسانه و ساختوسازهای غیراصولی باعث حوادث دلخراشی چون ستاره جنوب و هتل هرمز بندرعباس می‌شود.»
وی با ابراز تاسف از اینکه «در اکثر ساختمان‌های ساخته شده در استان هرمزگان اصول ایمنی رعایت نشده و نمی‌شود»، اضافه کرد: «در اطراف ساختوسازهای تجاری بندرعباس بعضا یک موتور هم نمی‌تواند تردد کند؛ چطور می‌توان توقع داشت که در زمان حادثه ماشین آتش نشانی بتواند از آن کوچه ها گذر کرده و تجهیزات خود را به محل حادثه برساند.»
او معتقد است: «تا زمانی که شهرداری جلوی ساختوسازهای غیرمجاز و غیرکارشناسانه را نگیرد و تنها به صرفه‌های اقتصادی یک پروژه نگاه شود، باید منتظر حوادثی نظیر پلاسکو و بدتر از آن ماند.»
گشتی در بازارهای خطرخیز
اینجا در بندرعباس، و در بلوار امام خمینی و بلوار آیت‌الله طالقانی چند سالی است که چندین مجتمع تجاری و مرکز خرید بزرگ ساخته شده؛ اما آیا ایمنی کافی برای آنها وجود دارد؟
در یکی از بازارهای نوساز و لوکس با یکی از فروشندگان پوشاک صحبت می‌کنم؛ فاضل می‌گوید: «ما از اتفاقی که در پلاسکو رخ داد شوکه هستیم. ولی واقعیت این است که متاسفانه خیلی زود همه فاجعه را فراموش کردند و دوباره درگیر زندگی و معیشت روزمره شدند.»
فاضل به نکته‌ی غریبی اشاره می‌کند: «باور کنید یا نه، اینجا بخش‌هایی از پله‌های اضطراری را برخی از مغازه‌دارها و فروشنده‌ها کرایه کرده‌اند و به عنوان انبار از آن استفاده می‌کنند!»
سالار همکار او به محدودیت تردد ماشین‌ها در خیابان امام اشاره می‌کند و می‌گوید: «خدا نکند که اتفاق بدی رخ بدهد؛ وگرنه معلوم نیست در این بلبشوی ترافیک و با این ماشین و موتور و گاری و دوچرخه و خرده‌فروش و بساطی‌هایی که در اطراف بازار به خصوص در مرکز شهر هست، کدام ماشین آتش‌نشانی می‌خواهد به محل برسد.»
خردادماه گذشته مجتمع تجاری ستاره جنوب که حدود 500 واحد تجاری و مسکونی دارد، دچار آتش‌سوزی شد. خوشبختانه کسی در آن آتش‌سوزی دچار آسیب نشد؛ ولی مردادماه سال پیش همین مجتمع دچار مشکل مشابهی شد. در آن آتش سوزی سه نفر کشته و حدود 26 نفر مجروح شدند.
کامران یکی از مغازه‌دارهای مجتمع تجاری ستاره شهر می‌گوید: «آبان اینجا ما درگیر یک آتش‌سوزی تقریبا کوچک شدیم. ولی بدون تعارف، بعد از پلاسکو بود که من و خیلی دیگر از همکارانم دچار استرس شدیم. یعنی عمق فاجعه را انگار تازه فهمیدیم. اینجا برخی به تکاپو افتاده‌اند برای تجهیز مغازه‌شان؛ ولی این کافی نیست. ته حادثه هولناک را باید آتش‌نشانی جمع و جور کند. امیدوارم اتفاقی برای هیچ مجتمعی رخ ندهد.»
او البته به هوای گرم بندرعباس و افزایش احتمال آتش‌سوزی اشاره می‌کند و می‌افزاید: «ان‌شاالله آتش‌نشانی و شهرداری و شورا، به فکر روز مبادا باشند.»
وضع در بازارهای سنتی شهر به مراتب بدتر است. اینجا در ازدحام جمعیت و انبوه آمد و شد خریداران و مغازه‌های تو در تو، معلوم نیست شلنگ کدام ماشین آتش‌نشانی می‌خواهد جلوی فاجعه را بگیرد.
عیوض یکی از فروشندگانی که در یکی از کپرهای بلوار صیادان مشغول به کار است، نگرانی مرا تایید می‌کند و می‌گوید: «حالا من که ماهی می‌فروشم؛ ولی خدا نکند آتش به بازار بیفتد. چیزی از بازار نخواهد ماند.»
خورشیدی که مغازه پوشاک دارد، می‌گوید حتی فکر کردن به حادثه هم ترسناک است. او اضافه می‌کند: «اینجا برای حمل و نقل بار با گاری هم دچار مشکل‌ایم. ماشین آتش‌نشانی چطور می‌خواهد وارد بازار شود؟»
وقتی از او می‌پرسم که آیا فکری برای کپسول اطفای حریق کرده، می‌گوید: «نه! امروز و فردا کردم. ولی بعد پلاسکوی تهران دیدم خیلی‌ها به فکر افتاده‌اند.»
امکانات آتش‌نشانی بندرعباس
بعد از ماجرای آتش‌سوزی و فروریختن پلاسکو در تهران، رئیس شورای شهر بندرعباس اعلام کرد که اگر امکانات آتش‌نشانی و خدمات ایمنی این شهر بالاتر از کلان شهرهای کشور نباشد اما «با آنها برابری می‌کند» و بندرعباس حتی از شیراز امکانات بیشتری دارد.
چند ماه پیش هم مدیرعامل سازمان آتش نشانی بندرعباس ادعا کرد که این شهر صاحب «یکی از مجهزترین و قوی‌ترین سازمان‌های کشور است.»
بعد از ماجرای پلاسکو اما او از کاستی‌هایی سخن گفت؛ به عنوان مثال وی اظهار داشت که «شهری همانند توکیو 83 هلی‌کوپتر مخصوص اطفا حریق دارد و 80 درصد از عملیات امداد و نجات توسط بالگردها انجام می‌شود؛ اما متاسفانه ما این تجهیزات را نداریم.»
امکانات آتش‌نشانی بندرعباس تاکنون و به خصوص در چند سال اخیر توانسته پاسخگوی حوادث غیرمترقبه باشد؛ حوادثی که البته خوشبختانه ابعاد آن وسیع نبوده؛ مثلا چند ماه پیش یک ساختمان چندطبقه در خیابان دانشگاه دچار آتش‌سوزی شد که تمامی ساکنان آن به کمک ایثار و تخصص نیروهای آتش‌نشان، نجات پیدا کردند و کسی دچار مشکل نشد. یا در جریان اطفای حریق در فرودگاه بندرعباس در آذرماه گذشته، نیروهای آتش‌نشانی خوب و به موقع از مشکل جلوگیری کردند.
اما آیا این امکانات می‌تواند در مواقع حاد و آتش‌سوزی‌های گسترده، جوابگوی نیاز اهالی بندرعباس باشد و جان نیروهای آتش‌نشان را به سلامت حفظ کند؟
شاید شورای شهر بعدی بندرعباس بتواند به این پرسش بهتر پاسخ دهد. بررسی دقیق کارنامه شهرداری بندرعباس و ارزیابی توانمندی‌های آتش‌نشانی استان توسط نمایندگان پیگیر مردم در شوراها می‌تواند خیال مردم را راحت کند.
