درصحن – شوراها – عاطفه مرادی: باغ سیب مهرشهر که شمس پهلوی به وسعت ۴۰۰ هکتار در کنار کاخ مروارید یا همان کاخ شمس در جنوب غربی کرج ساخت، بعدها به یکی از زیباترین جاذبه‌های گردشگری کرج تبدیل شد. با تغییر حکومت و پیروزی انقلاب اسلامی کاخ شمس و ویلاهای اطراف آن تخلیه شد اما به جای این که درهای کاخ و ویلاها به روی مردم باز شود، به دست بنیاد مستضعفان افتاد. در این میان شاید بتوان باغ سیب را از معدود امکاناتی دانست که به روی مردم به گشت و گذار باز بود هرچند مالکیت بخش بزرگی از آن همچنان در اختیار بنیاد مستضعفان و بخش دیگر آن در اختیار دانشگاه علامه طباطبایی بود اما مردم دل‌خوش بودند که باغ سیب شهرشان را زیبا و رنگین و هوایشان را پاک می‌کند.
باغ سیب تا سه سال پیش داشت نفس می‌کشید و نفس شهر را تازه می‌کرد، اما سود فروش میوه‌هایش که اغلب سیب بود به جیب بنیاد مستضعفان و دانشگاه علامه طباطبایی می‌رفت. خاک مرغوب باغ سیب میوه‌هایش را منحصر به فرد کرده بود و فضای رویایی آن محلی برای سیاحت مردم کرج و شهرهای اطراف شده بود، اما مالکان به فکر سود هنگفت بودند، از این رو بر تن سبز و ستبر باغ تبر گشودند.
بنیاد یادت باشه؛ باغ سیب باید باشه
چند روزی بیشتر از ۱۳ فروردین ۱۳۹۳ همزمان با روز طبیعت نگذشته بود که مردم مهرشهر خبردار شدند مالکان بیش از ۲ هزار اصله درخت باغ سیب را از ریشه کنده‌اند و زمین باغ را شخم زده‌اند. خبر چنان برای مردم طبیعت‌دوست مهرشهر و کرج ناگوار بود که به اعتراض در مقابل باغ تجمع کردند. هرچند در ابتدا تعداد معترضان اندک بود اما در عرض مدت کوتاهی به چنان اعتراض مدنی بزرگی بدل شد که مسئولان شهری به واکنش علیه تخریب کنندگان محیط زیست مجبور شدند.
سعید مددزاده، یکی از شهروندان مهرشهر است که در اعتراض مردمی برای جلوگیری از تخریب باغ سیب در سال ۹۳ حضور داشته است. او که مدافع محیط زیست است درباره‌ی آن اعتراض می‌گوید: مردم در طول یک هفته دو تجمع بزرگ برگزار کردند. الحق زنان و همچنین نمایندگان رسانه‌های محلی، هسته‌ی اولیه و مرکزی این تجمع بودند و با حضور روزنامه‌های سراسری و خبرگزاری‌ها و انتشار اخبار و گزارش در حمایت از طبیعت این منطقه برای نجات درختان بود که جمعیت زیادی گرد هم آمدند و جلو ادامه تخریب گرفته شد.
به گفته‌ی آقای مددزاده بنیاد مستضعفان یک بخش بزرگ از باغ را در اختیار یک شرکت زراعی گذاشته بود و آنها برای تغییر کاربری باغ درختان را قطع کرده بودند. بعد از اعتراض‌ها چند نفر از کارگران و مهندسان آن شرکت دستگیر شدند. مقامات مسئول از شهردار و اعضای شورای شهر گرفته تا دادستان عمومی کرج و حتی خانم ابتکار، رییس سازمان محیط زیست هم آمدند و عزم مردم سبب شد مسئولان به غیرت بیایند و کاری بکنند. بدین ترتیب جلوی ادامه روند تخریب باغ گرفته شد و حتی بنا شد به جای درختان قطع شده دوباره نهال سیب کاشته شود.
اعتراض‌های عمومی مردم و فعالان مدنی و رسانه‌ها شورای شهر را بر آن داشت که جلسه اضطراری تشکیل بدهد. محمود دادگو، رییس شورای شهر کرج، در این جلسه توضیح داد که مجوز قطع ۳۴۰ درخت خشکیده صادر شده بود، اما بنیاد مستضعفان مرتکب تخلف شده و ۲ هزار درخت را قطع کرده است. او در عین حال با تاکید بر این که واگذاری باغ سیب به بنیاد مستضعفان تصمیمی اشتباه بوده به مردم اطمینان داد که شورای شهر نخواهد گذاشت باغ سیب آسیب ببیند.
به نام مستضعفان؛ به کام مستکبران
ملوک سرتیپ‌زاده، از ساکنان مهرشهر، در نزدیکی کاخ مروارید زندگی می‌کند. او درباره‌ی پیشینه‌ی باغ سیب می‌گوید: وقتی شمس دستور ساخت این باغ را داد این حوالی پرنده پر نمی‌زد. این جا جمعیت چندانی نداشت و تا چشم کار می‌کرد دشت بود و آسمان آبی پر از ابر و پرنده. در چند سال این جا ساخته شد و مدنیت آمد. ویلا و خانه ساخته شد و صاحب جمعیت شد. مهرشهر شد.
خانم سرتیپ‌زاده ادامه می‌دهد: من کمتر از ۳۰ سال داشتم که ساکن این منطقه شدم. بچه‌ها و نوه‌هایم را این جا بزرگ کرده‌ام. در خانه‌ای بزرگ با آب و هوای سالم. چند تا از نوه‌هایم هنوز همین جا زندگی می‌کنند و معلوم است که ما می‌خواهیم نتیجه‌هایم حداقل امکانات را داشته باشند. متاسفانه زندگی روز به روز بدتر شده است. از اول شعارهای مردم‌فریب دادند و به اسم حمایت از کارگران و مستضعفان چپاول کردند. نمونه‌اش همین باغ سیب. این باغ که به مستضعفان نرسید! به «بنیاد مستضعفان» رسید. بنیاد در دست کیست؟ دست خودشان. همان مستکبران که به اسم خدا و پیغمبر و مردم فقیر و بیچاره همه چیز را مال خودشان کردند.
رضا پارسا، دبیر بازنشسته ریاضی است. آقای پارسا به گفته‌ی خودش چند سالی است که در منطقه مهرشهر خانه باغی خریده و دوران بازنشستگی خود را به کشاورزی و باغ‌داری تفریحی می‌گذراند. او با اشاره به بحران آب می‌گوید: «حساسیت مردم نسبت به سرنوشت باغی که در واقع به آنها تعلق دارد، خیلی خوب و به‌جا است؛ اما این را فراموش نکنیم که مشکل کم‌آبی دارد باغات را نابود می‌کند. البته کم‌آبی نیز نتیجه‌ی سیاست‌های نادرست محیط زیستی است و همه‌اش به طبیعت مربوط نمی‌شود. در واقع سوء مدیریت مشکل کلان‌تری است که ما دچار آن هستیم و حتی بحران آب هم ناشی از همین سوء مدیریت است. باغ سیب با بحران جدی کم‌آبی مواجه است. حدود دو سال پیش چند ماه بعد از فاجعه‌ی قطع درختان، تعداد خیلی بیشتر از درخت‌های قطع شده در باغ نهال کاشتند، اما هنوز چندان جان نگرفته. دوباره جان گرفتن این باغ مراقبت عمومی مردم را نیاز دارد.»
به گفته‌ی آقای پارسا علی‌رغم مرغوبیت خاک، پیری باغ و کم‌آبی سبب شده روند خشک شدن درخت‌ها سرعت بگیرد و البته عامل انسانی هم در این میان نقش دارد. به نظر می‌رسد مالکان به طور عمد به باغ رسیدگی نمی‌کنند و با بی‌توجهی باغ را به سمت مرگ می‌برند. شایعاتی مبنی بر این که به جای کودرسانی مواد سمی و خشک‌کننده پای درختان می‌ریزند هم شنیده می‌شود. دلیل این کار هم این است که می‌خواهند زودتر از شر درخت‌ها خلاص شوند تا باغ را تغییر کاربری دهند.
دیوارکشی دور باغ سیب و گذر از خط قرمز دستگاه قضایی
در روزهای گذشته دوباره اخباری مبنی بر قطع تعداد قابل توجهی از درختان باغ سیب در رسانه‌های گوناگون منتشر شده است. هرچند دادستان عمومی استان البرز صراحتا اعلام کرده که تغییر کاربری باغ سیب خط قرمز دستگاه قضایی است و تاکید کرد که گزارش‌های مربوط به تغییر کاربری باغ صحت ندارد و کندن درختان با هدف جایگزینی درختان جدید است، اما فعالان مدنی و محیط زیست نسبت به این مسئله ابراز نگرانی می‌کنند و می‌گویند بیل‌های مکانیکی این بار به بهانه‌ی حفظ باغ دارند درخت‌ها را قطع می‌کنند تا دور باغ دیوار بکشند. دیواری که تخریب‌ها و ساخت‌وسازهای درون باغ را از چشم شهروندان و فعالان محیط زیست دور نگه خواهد داشت. به نظر می‌رسد قتل عام درختان باغ سیب این بار از سوی دانشگاه علامه طباطبایی به عنوان مالک بخشی از باغ با هماهنگی مقامات قضایی و شهری صورت می‌گیرد. چنانچه مدیرعامل سازمان پارکها و فضای سبز شهرداری کرج می‌گوید: طرح نوسازی باغ سیب کرج وارد فاز سوم و چهارم شده است و جایگزینی نهال‌های جوان با درختان فرسوده طرحی است که با تصویب و هماهنگی سازمان محیط زیست، شهرداری، وزارت جهاد کشاورزی و دستگاه‌های مرتبط دیگر به تصویب رسیده بود.
آزمون سخت محیط زیستی کرج در آستانه‌ی انتخابات شوراها
پیمان مهین‌ترابی، فعال مدنی اهل کرج ریشه‌کن کردن مجدد بخش قابل توجهی از درختان باغ سیب کرج را آزمونی سخت در حوزه‌ی محیط زیست و شهری کرج توصیف می‌کند و توضیح می‌دهد: در سال ۱۳۹۳ شورای شهر صدای مردم را شنید و با پشتوانه‌ی مردمی و حمایت سازمان‌ها و نهادهای مسئول دیگر در مقابل زیاده‌خواهی بنیاد مستضعفان ایستادگی کرد. به نظر می‌رسد حالا یک آزمون دیگر سر راه کاندیداهای شوراهای شهر گذاشته شده است و مردم باید ببینند این افراد واقعا چقدر دغدغه‌ی محیط زیست و مسائل شهری را دارند. پروژه‌های محیط زیستی مثل باغ سیب مهرشهر و باغ‌های جهانشهر از دغدغه‌های اصلی فضای سبز شهری کرج هستند و مردم به آنها توجه ویژه دارند. در ۲۰ سال گذشته بخش قابل توجهی از محیط زیست کرج نابود شده و حالا شورای شهر باید بتواند شهرداری را مکلف و مقامات مسئول شهر و استان را تشویق به همکاری برای تشکیل یک کمپین چند ساله‌ی محیط زیستی کند و صد البته نقش مردم و نهادهای مدنی در این میان بسیار حائز اهمیت است، چنانچه مردم کرج بارها نشان داده‌اند می‌توانند خواسته‌هایشان را به شکل مدنی مطرح و پی‌گیری کنند و به نتیجه برسند.
