کمیسیون اصل نود، مرجع رسیدگی به شکایات از قوای سه گانه

کمیسیون اصل نود، مرجع رسیدگی به شکایات از قوای سه گانه

درصحن: کمیسیون اصل نود را باید قدرتمندترین کمیسیون مجلس دانست. کمیسیونی که می تواند به شکایت علیه قوای سه گانه مجریه، قضاییه و مقننه رسیدگی کند و گزارش های آن باید خارج از نوبت توسط قوه قضاییه رسیدگی شود. اما این کمیسیون که هم به لحاظ دامنه فعالیت و هم به لحاظ ساختار با بقیه کمیسیون های مجلس تفاوت ماهوی و قدرتی ویژه دارد کمترین محبوبیت را در میان نمایندگان مجلس دارد. چرا کمتر نماینده ای علاقمند به عضویت در کمیسیون اصل نود است؟

پاسخ این پرسش را می توان در این دو عامل دانست:

۱- قوه قضاییه اعتنایی به گزارش های کمیسیون اصل نود نمی کند.

۲- اعضای ثابت کمیسیون اصل نود به دلیل درگیر شدن با انبوه شکایات واصله، از روند رسیدگی به طرح ها و لوایح باز می مانند.

۳- اعضای ثابت کمیسیون فرصت رسیدگی به امور منطقه ای و محلی پیدا نکرده و ارتباط مستقیم شان با وزارت خانه های تاثیر گذار قطع می شود.

از این رو انتخاب هشت عضو ثابت کمیسیون، در آغاز کار مجلس دهم، به چالشی جدی برای هیات رئیسه مجلس و روسای شعب تعیین کننده کمیسیون تخصصی نمایندگان تبدیل شده بود بطوریکه علی لاریجانی رئیس مجلس که به کمیسیون فرهنگی پیوسته بود مجبور شد برای به حد نصاب رسیدن عدد کمیسیون اصل نود به این کمیسیون بپیوندند ولی باز صندلی نفر هشتم خالی ماند و کسی علاقه ای به عضویت در این کمیسیون نشان نداد.

تعیین ریاست کمیسیون

برخلاف دیگر کمیسیون های تخصصی مجلس که انتخاب ریاست آن بر عهده اعضای کمیسیون است. انتخاب ریاست کمیسیون اصل نود در صحن علنی مجلس و با رای کل نمایندگان مجلس به کاندیداهای معرفی شده از سوی هیات رئیسه مجلس انتخاب می شود. هیات رئیسه پس از بررسی کاندیداهای ریاست کمیسیون اصل نود، داود محمدی نماینده قزوین و فرهاد تجری نماینده گیلانغرب را برای نشستن بر کرسی ریاست کمیسیون کاندیدا کرد. اکثریت نمایندگان مجلس داود محمدی مستقل و حامی دولت روحانی را به فرهاد تجری اصولگرا ترجیح دادند.

سوابق دو کاندیدای ریاست کمیسیون اصل نود به این شرح است:

به این ترتیب داود محمدی نماینده قزوین با کسب ۱۵۲ رای در برابر فرهاد تجری که ۷۰ رای کسب کرده بود، موفق شد ریاست کمیسیون اصل نود را از آن خود کند. تا دوازدهمین رئیس کمیسیون اصل نود و دومین رئیس غیر معمم این کمیسیون باشد. به جز پورمختار رئیس این کمیسیون در مجلس نهم که غیر روحانی بود،‌ هر ده رئیس پیشین این کمیسیون از مجلس اول تا هشتم،‌ همگی روحانی بودند. تاکنون هیچ زنی به ریاست کمیسیون اصل نود نرسیده است. داود محمدی در انتخابات سال دوم مجلس دهم نیز موفق شد با مجموع ۱۲۸ رای از مجموع ۱۹۵ نمایندگان مجلس کرسی خود را حفظ کند. فرهادی تجری همچون سال گذشته تنها رقیب داود محمدی بود.

روسای کمیسیون اصل نود از مجلس اول تا دهم به این شرح بوده اند:

با انتخاب داود محمدی به ریاست کمیسیون برای دومین سال مجلس دهم، اعضای کمیسیون فرهاد تجری و امیر حسن خانی را بعنوان نواب رئیس، ولی داداشی را بعنوان سنخگو و بهرام پارسایی را بعنوان دبیر کمیسیون برگزیدند. در سال اول، سخنگویی کمیسیون برعهده بهرام پارسایی بود.

کمیته های کاری:

اعضای کمیسیون اصل نود قانون اساسی روز سه‌شنبه 22 تیرماه نشستی با دستور کار بحث پیرامون اولویت های کاری کمیسیون و تعیین کمیته ها و کارگروه ها تشکیل دادند که بر اساس آن کمیته های پنج گانه بشرح ذیل به تصویب رسید:

1. کمیته فرهنگی و اجتماعی
2. کمیته اقتصادی، فنی و عمرانی
3. کمیته سیاسی و نظامی
4. کمیته قضایی
5. کمیته مجلس و امور ویژه

اعضای کمیسیون و گرایش سیاسی آنها

الف: اعضای ثابت

ب: اعضای متغیر (نمایندگان دیگر کمیسیون های تخصصی مجلس در کمیسیون اصل نود)

دامنه فعالیت:

کمیسیون اصل نود مجلس در  اجرای اصل نود قانون اساسی تشکیل شده است. این اصل می‌گوید« هر کس‏ شکایتی‏ از طرز کار مجلس‏ یا قوه‏ مجریه‏ یا قوه‏ قضائیه‏ داشته‏ باشد، می‏ تواند شکایت‏ خود را کتبا به‏ مجلس‏ شورای‏ اسلامی‏ عرضه‏ کند. مجلس‏ موظف‏ است‏ به‏ این‏ شکایات‏ رسیدگی‏ کند و پاسخ‏ کافی‏ دهد و در مواردی‏ که‏ شکایت‏ به‏ قوه‏ مجریه‏ و یا قوه‏ قضائیه‏ مربوط است‏ رسیدگی‏ و پاسخ‏ کافی‏ از آنها بخواهد و در مدت‏ متناسب‏ نتیجه‏ را اعلام‏ نماید و در موردی‏ که‏ مربوط به‏ عموم‏ باشد به‏ اطلاع‏ عامه‏ برساند».

پرونده های مربوط به زمین خواری، تخلفات دولتی، فساد اقتصادی و قضایی مهمترین موضوعات مطرح در کمیسیون اصل نود است. این کمیسیون پای ثابت هیات نظارت بر انتخابات شوراها است و چهار کاندیدا را برای عضویت در این هیات معرفی کرده که مجلس از میان آنها دو نفر را به عضویت هیات بر خواهد گزید.