روزنامه شرق: فاطمه رهبر، رئیس فراکسیون زنان مجلس، این روزها به دلیل یک اظهار نظر درباره سهمیه ٣٠ درصدی زنان در فهرست‌های انتخاباتی، با انتقاد فعالان زن مواجه شده است. اما رهبر در گفتوگو با «شرق»، از افزایش سهم زنان در فهرست‌های انتخاباتی دفاع می‌کند و می‌گوید آنچه از نظر او مصداق اجحاف است، سهمیه‌بندی تعداد نمایندگان هر حوزه انتخابیه براساس زن و مرد است، ولی خودش پیشنهاددهنده طرح الزام احزاب به رعایت سهم زنان در فهرست‌های انتخاباتی بوده است.
اخیرا شما در جایی اعمال سهمیه ٣٠درصدی برای خانم‌ها در انتخابات مجلس را ظلم به آقایان دانسته بودید. دراین‌باره توضیح می‌دهید؟
البته آنچه من گفتم این طور نبود. ببینید، برخی کشورها مثل افغانستان و برخی کشورهای اروپایی برای زنان در فهرست‌های انتخاباتی سهمیه قائل شده‌‌اند و می‌گویند بین ٢٠ تا ٣٠ درصد نماینده‌ها حتما باید خانم باشند، اما شکل اعمال این سهمیه تفاوت دارد. گاهی اوقات انتخابات به شکل سهمیه‌ای احزاب برگزار می‌شود؛ مثلا دو حزب با هم رقابت می‌کنند، یکی موفق می‌شود ٧٠ درصد کرسی‌های پارلمان را به دست آورد و دیگری موفق می‌شود ٣٠ درصد را به دست آورد؛ یعنی مردم به حزب رأی می‌دهند، نه به نماینده و این حزب است که برای آن میزان از کرسی‌هایی که به دست آورده، نماینده معرفی می‌کند. در این وضعیت حزب از تعداد کرسی‌هایی که به دست آورده می‌تواند درصد مشخصی را به خانم‌ها اختصاص دهد، اما برخی کشورها هم مثل افغانستان و عراق و برخی دیگر از کشورهای اروپایی سهمیه درصدی مردمی دارند. اینها می‌گویند مثلا در یک حوزه انتخابیه که ١٢ نماینده دارد، ٢٥ درصد نماینده‌ها، یعنی سه نفر باید خانم باشند. در این سیستم مثلا اگر ٢٠ نفر منتخب اول هم از آقایان باشند، فقط نفر اول تا نهم به عنوان برنده اعلام می‌شوند و بقیه مردانی که رأی آورده‌‌اند کنار گذاشته می‌شوند و فرقی ندارد که سه نماینده خانم بعدی نفر سی‌ام شده باشند یا چهلم، بلکه چون باید سه نفر از ١٢ نفر خانم باشند، بقیه منتخبان مرد کنار گذاشته می‌شوند. به نظر من شایسته‌سالاری این است افرادی که رأی آورده‌‌اند، وارد مجلس شوند. الان با این سیستم مثلا ٢٥ درصد مجلس افغانستان در اختیار نمایندگان زن است. سؤال من این است که آیا این مدل، اجحاف در حق مردانی که رأی بیشتری آورده‌‌اند، نیست؟ اینکه من قبلا گفتم این مدل باعث ظلم می‌شود، برای این است که معتقدم اگر قرار شود یک نفر که در انتخابات نفر بیستم یا سی‌ام شده، تنها به دلیل اینکه زن است، به جای نفر دهم وارد مجلس شود، اصل اهمیت آرای مردم زیر سؤال می‌رود.
نظر شما درباره اصل ایده افزایش تعداد نمایندگان زن در مجلس چیست؟
ما می‌گوییم باید تعداد خانم‌های مجلس زیاد شود. اولین علتش هم این است که تعداد و تنوع کمیسیون‌های مجلس زیاد است و باید خانم‌ها با تخصص‌های مختلف در مجلس باشند که در هر کمیسیونی یک یا چند نماینده خانم حضور داشته باشد و مسائل را رصد و پیگیری کنند، درحالی‌که الان در بسیاری از کمیسیون‌های ما خانم‌ها حضور ندارند. اما علت چیست؟ آیا ما از نظر قانونی منعی برای حضور خانم‌ها در مجلس داریم؟ قانون ما از این نظر محدودیتی ندارد و حتی اگر ٥٠ درصد نمایندگان هم خانم باشند مشکلی نیست. مشکل در طرف دیگر ماجراست. مشکل در جایی است که مردم باید رأی بدهند و این نیاز به فرهنگ‌سازی دارد. مردم باید بپذیرند در جامعه ما خانم‌های مؤمن و متخصص و متعهد زیادی وجود دارند که می‌توانند به وسیله احزاب و گروه‌ها به مردم معرفی شوند و مردم به آنها رأی دهند.
این حرف شما منافاتی با آنچه الان فعالان زن اصلاح‌طلب انجام می‌دهند، ندارد؛ یعنی متقاعدکردن احزاب برای اینکه در فهرست‌های خود زنان بیشتری را به عنوان کاندیدا به مردم معرفی کنند. در واقع الان هم فعالیت‌ها به سمت قائل‌شدن سهمیه اجباری برای زنان نیست که به قول شما اجحاف باشد، بلکه بحث این است که احزاب، زنان بیشتری را در فهرست‌های خود قرار دهند.
ظاهر قضیه همین است، ولی در عمل گاهی این نوع فشارها باعث یک وازدگی و حساسیت‌های پنهان می‌شود و در نهایت بیم این می‌رود که در زمان انتخاب به وسیله مردم، تعداد کمتری خانم وارد مجلس شوند. بنده در همین مجلس و چند ماه قبل که بررسی قانون انتخابات در دستور کار بود، به دلیل اینکه موقعیتش فراهم بود، پیشنهاد دادم چون داریم انتخابات را استانی می‌کنیم و قرار است کاندیداها هم الزاما از طریق فهرست‌ها معرفی شوند، سهمیه‌ای برای فهرست‌ها تعیین شود که این میزان از فهرست‌ها به خانم‌ها اختصاص پیدا کند تا احزاب به مردم فهرست‌های مردانه ارائه نکنند.
این چیزی که الان به وسیله خانم‌های اصلاح‌طلب پیگیری می‌شود هم شبیه همین ایده است، با این تفاوت که شما می‌خواستید این را به قانون تبدیل کنید و الان که چنین قانونی وجود ندارد، فعالان زن می‌خواهند با گفتوگو و فعالیت اجتماعی، احزاب را ملزم به رعایت این روش کنند.
بله، این درست است، اما نکته جالب این است که همان زمانی که من این پیشنهاد را دادم، نماینده دولت که آقای خباز بودند، پشت تریبون رفتند و با آن مخالفت کردند و در نهایت هم این پیشنهاد در مجلس رأی نیاورد و به تصویب نرسید.
البته فقط به دلیل مخالفت دولت نبود؛ چون خود نمایندگان هم تمایلی نداشتند چنین قانونی تصویب شود.
بالاخره انتخابات یک رقابت است و اگر اجبار به حضور یک خانم در فهرست باشد، جای یکی از آقایان کم می‌شود و از این نظر شاید بخشی از نمایندگان هم موافق تصویب این قانون نبودند.
