ده سازمان و نهادی که بیشترین بودجه کشور را به خود اختصاص داده اند

عرصه سوم: پنج هزار خانواده در شهری که جمعیت آن کمتر از ۲۰۰ هزار نفر است، جمعیت قابل توجهی است. یعنی وقتی حال این پنج هزار خانواده خوب باشد حال شهر خوب است و بالعکس وقتی حالی برای آنها نماند در بقیه شهر هم حال و هوایی نمی‌ماند. این روایت این روزهای شهر شوش در استان خوزستان است جایی که ۵ هزار کارگر شرکت نیشکر هفت تپه، پس از پنج ماه محروم ماندن از حقوق و دستمزد، دست از کار کشیده اند و به جای بازوان، حنجره خود را به کار انداخته اند تا شاید صدای شان شنیده شود. بقیه شهر نیز که تحت تاثیر بی پولی این پنج هزار خانواده، کاسبی خود را روی هوا می‌بینند هم به حمایت شان بلند شده اند تا حال همگی شان خوب شود.

احتمالا دولت این روزها سر کیسه را شل می‌کند و پادزهری موقتی بر زخم هفت تپه می‌گذارد تا صداها بخوابد و شهر آرام گیرد ولی واقعیت این است که قصه، تنها قصه هفت تپه نیست. یک نماینده مجلس معتقد است ۸۰ درصد جمعیت ایران، زیر خط فقر زندگی می‌کند این یعنی در هر شهر و روستایی پا بگذاری،‌ فقر دامن مردم را گرفته است. ریشه این فقر را باید در سیاست‌ها و استراتژی های کلان حکومتی گشت ولی ما ترجیح داده ایم نیم نگاهی به ردیف های بودجه داشته باشیم تا ببینیم بودجه عمومی کشور چگونه ریخت و پاش می‌شود.

شاید اگر از هر ایرانی بپرسی «کدام سازمان بیشترین بودجه دولتی را دریافت می‌کند؟» بگویند بنیاد مستضعفان، آستان قدس رضوی، صدا و سیما، حوزه علمیه، سازمان انرژی اتمی، حماس، حزب الله و … احتمالا کمتر کسی بدون تحقیق بداند بیشترین بودجه را در میان سازمان هایی که زیر نظر وزارت خانه‌ها اداره نمی شوند، «بنیاد شهید و امور ایثارگران» دریافت می‌کنند. بنیاد که وظیفه اش بهبود معیشت خانواده های شهدا، ایثارگران، آزادگان و جانبازان است.

در سال ۹۷ بنیاد شهید و امور ایثارگران با ۳ میلیون و ۳۰۰ هزار نفر را تحت پوشش بودجه ای معادل یازده هزار و ۸۵۷ میلیارد تومان را به خود اختصاص داد یعنی یک سوم بودجه وزارت آموزش و پروش با ۱۴ میلیون دانش آموز و بیش از یک میلیون معلم و کارمند.

بنیاد شهید و امور ایثارگران در سال ۱۳۹۷ با بودجه ای معادل ۱۱.۸۵۷.۹۰۰.۵۰۰.۰۰۰ تومان (یازده هزار و ۸۵۷ میلیارد تومان) بیشترین بودجه دولتی را به خود اختصاص داده است این بنیاد جمعا ۳ میلیون و ۳۰۰ هزار نفر را تحت پوشش دارد.

بودجه بنیاد شهید که تنها مسئولیت اش بهبود معیشت ۳ میلیون و ۳۰۰ هزار نفر است نزدیک سه برابر بودجه کل وزارت آموزش و پرورش با۱۴ میلیون دانش آموز و بیش از یک میلیون معلم و کارمند است.

اگر شرح وظایف بنیاد شهدا و امور ایثارگران را مشابه سازمان بهزیستی در نظر بگیریم (بهبود معیشت نیازمندان)، بنیاد شهدا نزدیک به پنج برابر سازمان بهزیستی کشور بودجه دریافت می‌کند، حال آنکه جمعیت تحت پوشش سازمان بهزیستی ۵ میلیون و ۳۰۰ هزار نفر اعلام شده است. چیزی نزدیک به دو برابر جمعیت تحت پوشش بنیاد شهدا و ایثارگران.

بعد از بنیاد شهید بیشترین بودجه دولتی را «کمیته امداد امام خمینی» به خود اختصاص داده است. این کمیته با بودجه ای معادل ۴۸.۱۵۸.۰۰۱ میلیون ریال (۴ هزار و ۸۱۶ میلیارد تومان، دومین سازمان غیردولتی است که بیشترین بودجه دولتی را به خود اختصاص داده است. بودجه دولتی تنها منبع مالی این سازمان عریض و طویل نیست بلکه کمیته امداد امام با سرمایه ای که طی ۴ دهه گذشته اندوخته، مالک یکی از بزرگترین هلدینگ های اقتصادی ایران است. این کمیته با راه اندازیمجتمعاقتصادی کمیته امداد امام خمینی در بخش صنایع، معادن، ساخت و ساز، دلالی مسکن، تجارت و بازرگانی، بیمه، بانکداری، کشاورزی، دامپروری، صادرات و واردات دست دارد. این کمیته بالای ۱۰۰ شرکت ثبت شده دارد و در بیشتر استانهای کشور فعالیت دارد. صورتحساب درآمدها و هزینه های این شرکت‌ها مخفی است و اطلاعاتی در این خصوص در دست نیست. این کمیته درآمد سرشاری نیز از محل صندوق های صدقات کسب می‌کند.
بودجه کمیته امداد امام نزدیک دو برابر بودجه سازمان بهزیستی، و بیشتر از بودجه کل وزارت آموزش و پرورش است.

بودجه کمیته امداد امام نزدیک دو برابر بودجه سازمان بهزیستی، و بیشتر از بودجه کل وزارت آموزش و پرورش است.

ده سازمان مستقل از وزارتخانه‌ها که در سال ۱۳۹۷ بیشترین بودجه دولتی را به خود اختصاص داده اند، به این شرح اند:

بی عدالتی در توزیع بودجه محدود به بذل و بخشش دولتی به بنیاد شهید و کمیته امداد نیست، بلکه در میان سازمانهایی که بعد از این نیز بیشترین بودجه‌ها را به خود اختصاص داده اند با نام هایی روبرو می‌شویم که نسبت عملکرد شان با بودجه دیگر سازمان‌ها از جمله سازمان حفاظت از محیط زیست توازنی برقرار نیست. اینها تنها نکاتی است که برای اشاره و گرنه تحقیق عمیق تر و ورود به  ریز بودجه این سازمان‌ها و نحوه هزینه کرد آن و فسادهایی که در برخی از این سازمان‌ها جاری است، این بی عدالتی را بیشتر نمایان می‌سازد:

۱- این ده سازمان با دریافت ۲۷۸.۹۱۱.۵۵۷ میلیون ریال بودجه، تقریبا ۷ برابر کل بودجه عمران شهری و روستایی کشور (۳۹.۹۱۲.۷۷۰ میلیون ریال) بودجه دریافت می‌کنند. بودجه این ده سازمان سه برابر کل یارانه ای است که دولت در سال پرداخت می‌کند.

۲- ایران با داشتن مشکلات متعدد زیست محیطی که آینده فلات ایران را با چالش های متعددی همچون بحران خشکسالی روبرو کرده،، کمترین توجه را به سازمان حفاظت محیط زیست کرده است.. سازمان حفاظت از محیط زیست ایران کمتر از یک سوم مرکز خدمات حوزه های علمیه قم یا سازمان انرژی اتمی بودجه دریافت می‌کند. بودجه این سازمان ۲.۷۳۵.۵۸۲ میلیون ریال است. بودجه این سازمان معادل بودجه شورای سیاست گذاری حوزه های علمیه خواهراناست. یعنی نیاز بودجه ای کل محیط زیست فلات ایران با حوزه های علمیه خواهران در دولت یکی پنداشته شده است. بودجه حوزه های علمیه خواهران ۲.۷۱۳.۴۵۷ میلیون ریال است.

۳- سازمان صدا و سیما با دریافت ۱۸.۷۶۴.۲۰۰ میلیون ریال چهارمین سازمان غیر دولتی است که بیشترین بودجه را دریافت می‌کند. این سازمان منهای درآمدهای میلیاردی که از محل تبلیغات کسب می‌کند، نزدیک به دو برابر وزارت ورزش و جوانان، سه و نیم برابر سازمان اورژانس کشور و شش برابر سازمان حفاظت از محیط زیست ایران بودجه دریافت می‌کند.

۴- ۱ هزار و ۳۷۳ میلیارد تومان از بودجه عمومی کشور در سال ۱۳۹۷ به زندان های کشور اختصاص یافته است.سالانهپای ۴۶۰ هزار نفر در ایران به زندان باز می‌شود.

۵- درحالیکه مرتب از تریبون های رسمی تبلیغ می‌شود که حوزه های علمیه مستقل است و با بودجه دولتی اداره نمی‌شود تنها یک ردیف از بودجه های حوزه های علمیه، ۸.۹۶۹.۰۰۰ میلیون ریال است که به مرکز خدمات حوزه علمیه قم تعلق گرفته است. شورای عالی حوزه علمیه قم، شورای مدیریت حوزه های علمیه خراسان، شورای سیاست گذاری حوزه های علمیه خواهران، حوزه های علمیه اهل تسنن، موسسه مصطفی جامعه العالمیه، مدرسه عالی مطهری، موسسه پژوهشی امام خمینی، دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه قم و … دیگر نهادهای حوزوی هستند که در قانون بودجه، هر کدام ردیف اختصاصی دارند.

سازمان حفاظت از محیط زیست ایران کمتر از یک سوم مرکز خدمات حوزه های علمیه قم یا سازمان انرژی اتمی بودجه دریافت می‌کند. بودجه این سازمان در سال ۹۷ معادل بودجه شورای سیاست گذاری حوزه های علمیه خواهران بود.

جمع بندی

رشد آمار فقر، گرسنگی و فلاکت، در ایران که خود را در اعتصابات و تجمعات کارگری این روزها به کرات نشان می‌دهد، دهها دلیل عمده می‌تواند داشته باشد، ولی قطعا یکی از مهمترین دلایل آن توزیع ناعادلانه ثروت، تخصیص بودجه های غیرضروری، در اولویت نبودن معیشت مردم و رفاه عمومی و البته فساد گسترده در هزینه کرد بودجه های مصوب است. این کاستی‌ها مشخصه های قانون بودجه سال ۱۳۹۷ نیست، بلکه در تمام دولت های بعد از انقلاب ۵۷ همین رویه جاری بوده است. به قول رهبر ایران (نقل به مضمون) آنچهما دنبال اش هستیم تعالی و پیشرفت ایرانی-اسلامی است نه توسعه!

ده سازمان دولتی که بیشترین بودجه را دریافت می‌کند